Adieu Prof. T.N.Krishnan

I was asked to write a tribute to T.N.Krishnan by a friend in Scroll.in.

As I was wrapping it up, I remembered his Sangita Kalanidhi speech. I quoted a few lines from it. I think those lines define his music. Rest of what I wrote, I felt, was redundant.

“Sometimes even a most simple turn of a phrase will bring out more ‘raga rasa’ and ‘raga bhava’ than elaborate virtuosic display. The fundamental music aim is to evoke response in the rasika. The rapport can be achieved easily by simple but beautiful statements of music.”

If you still feel like reading my tribute – you can read it here.

Read Full Post »

தொலைந்தது மீண்டது

வலைப்பூக்களுக்கு நான் ஒரு late entrant.. 2003-லிருந்து 2005 வரை நிறைய கட்டுரைகளை (பெரும்பாலும் இசை விமர்சனங்கள்) தெரிந்த சில நண்பர்களுக்கு மட்டும் மின்னஞ்சலில் அனுப்பி வைத்துக் கொண்டிருந்தேன். அப்படி அனுப்பிய மின்னஞ்சல்களில் ஒன்று கூட கைவசம் இல்லை.

அப்படி அனுப்பிய ஒரு மடலை பிரகாஷ் அவர் வலைப்பூவில் போட்டார். (இங்கு படிக்கலாம்).

15-20 கட்டுரைகள் காணாமல் போனதே என்றெண்ணி அவ்வப்போது வருந்துவதுண்டு. யாருக்கும் பெரிய இழப்பில்லை எனினும், அந்த கட்டுரைகளைத் திருபிப் பார்க்கும் பொது, நினைவில் நிற்கும் அக் கச்சேரிகளை மீண்டும் ஒருமுறை கேட்பது போன்ற உணர்வு எனக்கு ஏற்படுமே, அந்த அனுபவத்தை இழந்துவிட்டோமே என்று நினைத்துக் கொள்வேன்.

நேற்று, a blast from the past, அன்பது போல, 2003-ல் நான் எழுதிய மின்னஞ்சல் ஒன்று கிடைத்தது. மீண்டும் தொலையாமல் இருக்க, இங்கு போட்டு வைக்கிறேன்.

Dear Lakshmi,

Hope everything is fine at your end. I’m having some free time today, thought I would write about the TNK concert I attended.

It was on 27th dec. 2003 @ Nada Inbam, Raga Sudha hall.

It was heartening to see a full house for a TNK concert (which unfortunately is a rarity these days). Violinist Shriramkumar and vocalist Chengalpet Ranganathan were also among the fortunate few to have listened to this amazing concert.

Concert started with the begada varnam rendered in 2 speeds. I was expecting “entharO” to follow. But, TNK played “Nadha thanumanisham” in his own bhava-laden style. He surprised me with several rounds of brisk kalpana swarams.

Duo-concerts become a problem when one of the 2 artistes is of a higher calibre. Viji might be a good violinist, but when playing with TNK, esp. during the kalpana-swarams, one gets a ‘sine curve’ feeling.

Although I had told u in my earlier mail that the kalyaNi aalapanai I heard that day was easily one of the best ever, for me the highlight of the concert was the 2-min. raga sketch of saramathy. I’m sure it would have melted the hardest of the hearts. Just a few strokes brilliantly brought out the pathos feel of saramathy. After the aalapanai I thought there was nothing left in that raagam to be explored. Such was the ‘niRaivu’. The best thing about TNK is his krithi rendition. I would be stating the obvious if I say that the “mokshamu galadha” was rich in emotional content. (TNK was in such a form that I dint even feel like opening my eyes to ‘sight-adichufy’ a ‘sooper-figure’ sitting beside me;-)

Without wasting anytime, he started playing kalyaNi. When I think about that aalapanai, I could imagine a beautiful painting unfolding in front of my eyes. If you imagine TNK as a painter and raga kalyani as the painting, he drew a few sketches here and there on the canvas(his violin) outlining the length and breadth (scope) of the painting(raga). Then he started painting (playing) the details with finnesse and precision. His fingers were weaving several beautiful patterns soaked with a very very pleasant bhavam. One could really feel the first few lines grow into a amazingly colourful, highly imaginative, captivating painting. (huh! I’m running out of adjectives.)

After the kalyani aalapnai, Chengalpet Ranganathan rose from his seat and made a statement from the bottom of his heart. “ithuthaan uNmaiyaana kalyaaNi, intha maathiri kEttu romba varusham aachu.” TNK seemed to be extremely happy after the aalapanai as he won several rounds of applause from the audience.

He dedicated all the applause to his guru semmangudi. He also recollected his initial days when he played kalyani with a flat nishadam. “oru thadavai appadi vaasichapOthu avar mugham suLichathai paarthen, aprum flat-aa vaasikkavE illai, as far as kalyaNi is concerned upper-sa is the nishadam and the madhyamam should be almost near panchamam”

He also demonstrated the kalyaNi “ni” with a flat note and with the gamakam.

He followed the aalapanai with “birana brova” and when he started the kriti almost everone in the hall let out a cry -recollecting the epic rendition of this krithi by semmangudi. Guruvayur Dorai’s accompaniement during the swarams was enjoyable.  Especially his anticipation requires a special mention.

When the kriti and the kalpana-swarams were over, I couldn’t believe that TNK had played kalyani only for about 32 mins. I was left wondering how he managed to fit in so much in such a short time.

Saveri is another bhava-laden raagam. I need not say it would only be a treat if someone like TNK plays it. He took it for elobarating as an RTP. Thanam is a wonderful part of our music, which unfortunately most people do for the sake of doing it. The semi-rythmic syllables are such a pleasure to listen. I was a little disappoined when TNK after a few short-rounds of thanam started to play the pallavi.

When he started the pallavi, it reminded me a lot of the ARI’s saveri pallavi which we were debating on. However, when I went asked the sahithyam for the pallavi after the concert, he said it was “kari mora vina ledhaa hare krishna”, which I dont think is the pallvi line of the ARI concert. The pallavi neraval was pretty elaborate and he did tri-kaalam on it. He played several rounds of swarams at the slower speed and I would pick that as the best part of the RTP. After playing swarams at the faster speed, he played ragamalika swarams in sahana, poorvi kalyani and sree.

After the RTP, the percussionists got a chance to prove their prowess in the thani-aavarthanam. Guruvayur Dorai and Vaikom Gopalakrishnan were very enthusiastic in playing the 2-kaLai aadhi thani. After several aavarathanam in chatrusra nadai, the duo played a few aavarthanams in tisra-nadai. The kuraippu was delectable, especially when Guruvayur Durai played several aavarthanam pre-dominantly with his left hand. His subtle variations on the ‘thoppi-side’ of the mridangam was extremely good.

After the thani, SVK started to speak and he was showering TNK with accolades. Although, TNK deserved that and much more, I felt irritated listening to someone speak in the middle of a great concert. The only good thing he did was requesting TNK to play raagams like “kaapi, yadhukula kambhoji” etc. Which, TNK promptly obliged a played a garland of raga-sketches on ragas kapi, mohanam, thodi (in thodi he made 1 stroke with his bow and said”oru stroke-la raagam vanthudanum, raagam enga-nu thEdindu irukkak koodaathu”), Neelambari, Atana and behag.

When he played the mangalam, I’m sure all the hearts in that room would have been filled with extreme happinness.

regards,
Ram.

Read Full Post »

சீக்கிரம் வந்த புத்தாண்டு

சில வாரங்கள் முன், டி.என்.கிருஷ்ணனின் அகாடமி கச்சேரிகள் பற்றி எழுதியிருந்தேன். ஜனவரி 1-ம் தேது அவர் அகாடமியில் (சில வருடங்களாக) வாசிக்காததால், அவர் கச்சேரிகள் கேட்டு இரண்டு வருடங்கள் ஆகிவிட்டன.

டி.என்.கிருஷ்ணனுக்கு மட்டும் என்ன வயது கொஞ்சமாகவா ஆகிறது? ரொம்ப அற்புதமாய் அவர் வாசித்தக் கச்சேரிகளைக் கேட்டுவிட்டு, இப்போது கேட்டு, அது சரியாக அமையவில்லை என்றால், மனதுக்கு கஷ்டமாக இருக்குமே என்ற எண்ணம் வேறு.

டிசம்பர் 25-ம் தேதி காலையில், அகாடமியில் லால்குடி ஜி.என்.பி-யைப் பற்றி பேசுவதாக இருந்ததால், காலையில் 8.00 மணிக்கே அகாடமியில் ஆஜர். நான் அரங்குக்குள் செல்வதற்குள், அரங்கம் நிரம்பி வழிந்து கொண்டிருந்தது. லால்குடி பல வருடங்களுக்கு முன் பேசிய ஒலிப்பதிவிலிருந்து சில பகுதிகள், லால்குடியும் ஜி.என்.பி-யும் சேர்ந்து வாசித்த கச்சேரிகளில் இருந்து சில பகுதிகள் என்று ஜி.ஜே.ஆர்.கிருஷ்ணன் அற்புதமாய் தொகுத்து வழங்கினார். குறிப்பாக, ஜி.என்.பி-க்கு லால்குடி வாசித்த முதல் கச்சேரி, ஸ்வரம் பாடும் போது ஜி.என்.பி வைக்கும் பொருத்தங்கள், சிவசக்தி ராகம் உருவான கதை, பக்கவாத்தியங்களை உற்சாகப்படுத்திப் பாராட்டும் பாங்கு போன்ற விஷயங்களைப் பற்றி கூறிய விதம் ரொம்பவே ரசிக்கும்படி இருந்தது.

lec-dem முடிந்ததும் டி.என்.கிருஷ்ணன் கச்சேரிக்கு செல்லலாமா வேண்டாமா என்று குழப்பம். காலையில் எதுவும் சாப்பிடாததால் காண்டீனுக்குச் செல்லலாம், சாப்பிட்ட பின் முடிவு செய்து கொள்ளலாம் என்று காண்டீனுக்குச் சென்றேன். அங்கு போனால், அனுமார் வால் போல் கூட்டம். இது சரிப்படாது என்று அரங்கினுள் நுழைந்தேன். நான் நுழைந்த போது, கல்யாணி ராக வர்ணம் தொடங்கியது. வர்ணத்திலும், அதனைத் தொடர்ந்த ‘எந்தரோ’-விலும் கால்ப்ரமாணம் கொஞ்சம் முன்னும் பின்னுமாக இருந்தது போலத் தோன்றியது. ‘சீக்கிரம் கிளம்பவேண்டியதுதான்’, என்று நினைக்கும் போது, பூர்வி கல்யாணி ராகம் வாசிக்க ஆரம்பித்தார் கிருஷ்ணன். மேல் ஷட்ஜத்தை நோக்கி நகர்ந்து, கடைசியில் ஷட்ஜத்தில் நின்று கார்வை கொடுக்கும் போது, வயலினின் ஒலியை பாதியாக்கி, மெல்லினமாய் ஸ்ருதியோடு இழைய விட்டவுடன், பசி பறந்தோடிவிட்டது. கச்சேரியில், இந்த இடத்திலிருந்து Krishnan of the past கேட்கக் கிடைத்தார்.

ஞானமொஸகராதா வாசித்து, நிதானமாய் “பரமாத்முடு ஜீவாத்முடு”-வில் நிரவல் வாசித்தார். கண்ணை மூடினால், வாசிப்பது கிருஷ்ணனா, விஜி-யா என்று கண்டுபிடிக்க முடியாதபடி இருந்தது விஜி-யின் வாசிப்பு. எண்பதைத் தாண்டியும் கிருஷ்ணனின் கைகளில் பேசும் துரிதம் பிரமிக்க வைத்தது. பக்தவத்சலத்தின் வாசிப்பு அன்று sweetness personified. இவர் அடியாய் அடித்துத் தொப்பியைக் கிழித்த கச்சேரிகள் சிலவும் நான் கேட்டுள்ளேன். ஆனால், கிருஷ்ணனுக்கு வாசித்த கச்சேரிகள் அனைத்திலும் இவர் வாசிப்பு பரிமளிக்கும். சுநாதமாய்த் குமுக்கி, ஸ்ருதியோடு குழையும் மீட்டு, கம்பீரமாய் ஒலிக்கும் டேக்கா என்று கச்சேரியை வேறொரு தளத்துக்கு இட்டுச் சென்றது பக்தவத்சலத்தில் வாசிப்பு.

கச்சேரிக்கு நடுவில், வலையப்பட்டி வந்து முதல் வரிசையில் உட்கார்ந்த போது, தவில்காரரைப் பார்த்ததும், பக்தவத்சலம், (வாத்தியத்தின்) மிருதவுவான அங்கங்களைப் புண்ணாக்கி விடுவாரோ என்று பயந்தேன். நல்ல வேலையாக அப்படி ஒன்றும் ஆகவில்லை.

கச்சேரியை, எக்கெச்சக்க உருப்படிகள் கொண்டு அடைக்காமல், கச்சேரி தொடம்ங்கிய முக்கால் மணி நேரத்துக்குள், மெயின் உருப்படியை வாசிக்க ஆரம்பித்தார். பைரவியை, ஆர அமர மூன்று ஸ்தாயிகளிலும் வாசித்து ஒரு meditative mood-ஐ உருவாக்கி, அது கெடாத வண்னம் “காமாட்சி” (பைரவி ஸ்வரஜதி) வாசித்தார். இதைக் கேட்டே பல ஆண்டுகள் ஆகிவிட்டன.

அடிக்கடிப் பாடிக் கொண்டிருந்த டி.எம்.கிருஷ்ணா கூட சமீபகாலமாய், இதைப் பாடுவதாகத் தெரியவில்லை. “ஷ்யாம கிருஷ்ண சகோதரி” என்ற வரியை நிரவலுக்கு எடுத்துக் கொண்டார். கல்பனை ஸ்வரங்களை, சர்கஸ் ஜாலங்கள் ஏதுமின்றி, பைரவியின் பாவங்கள் சொட்டச் சொட்ட வாசித்து, தனி ஆவர்த்தனத்துக்கு விட்டார்.

ஆதி தாள தனி ஆவர்த்தங்களையே கேட்டு கேட்டு அலுத்த நிலையில், மிஸ்ரத்தில் தனி கேட்க நன்றாக இருந்தது. (தனி முடிந்ததும், கிருஷ்ணனே இதைச் சொன்னார்). குறிப்பாக, மிஸ்ர சாபு-வுக்குள், ஒவ்வொரு தட்டையும் திஸ்ரமாக்கி, வாசித்த அமைப்புகள், கரணம் தப்பினால் மரணம் வகை என்றாலும், கேட்க சுகானுபவமாகவே அமைந்தன. பக்தவத்சலமமும், கோபாலகிருஷ்ணனும் எத்தனை துரிதமாக வாசித்தும் , வாத்தியத்தை அடிக்கமால் வாசித்தது தனிச் சிறப்பு. இறுதியில் வைத்த கோர்வையும் வெகு அழகாக இருந்தது (என்பதற்கு மேல், எனக்குச் சொல்லத் தெரியவில்லை.).

தனி முடிந்த போது மணி 11.00. கச்சேரி நிறைவாக இன்னும் 45 நிமிடங்கள் இருந்தது.  “இந்த பைரவிக்கு மேல் கேட்க என்ன இருக்கிறது?”, என்று நினைத்து, வயிற்றுக்குத் தீனி போட எண்ணிக் கிளம்பினேன். வாயிலை அடையும் போது, காபி ராகம் இழையோட ஆரம்பித்தது. அடுத்த நாலு நிமிடங்களுக்குள் எனக்கேற்பட்ட உணர்வுகளைச் சொல்ல தியாகராஜரிடம் இருந்து கடன் வாங்க வேண்டும். “இந்த சௌக்யமனினே ஜெப்ப ஜால எந்தோ ப்ரேமோ எவரிகி தெலுஸுனோ?” என்ற கிருதியில்  “ராமன் என்ற பிரம்மானந்தத்தை, அவனது அன்பின் அளவை, இவ்வளவு என்று யாரால் நிர்ணயித்துச் சொல்ல முடியும்?”, என்கிறார். இதைச் சொல்ல அவர் காபி ராகத்தைத்தான் உபயோகிக்கிறார். அன்று கிருஷ்ணன் வாசித்த காபி, தியாகராஜ அனுபத்தின் வேறொரு copy. ஆனால், என் அனுபவமோ copy அல்ல நிஜம்:-). எப்பேர்பட்ட வாசிப்பு என்றால் யாரால் சொல்ல முடியும்? கேட்டவர்கள் புண்ணியம் செய்தவர்கள்!

வழக்கமாய், பதினைந்து நிமிடங்களுக்குள் பாடும் சம்பிரதாய ராகம் தானம் பல்லவியை, நான் சிறிதும் விரும்ப மாட்டேன். அன்று கிருஷ்ணன் சரியாய் 15 நிமிடங்கள்தான் RTP வாசித்தார். அதுவே காபியின் மொத்த அழைகையும் குழைத்துக் கொடுக்கப் போதுமானதாய் இருந்தது.

காபி-யைக் கேட்ட பின், அகாடமி கேண்டீனில், மிளகு குழம்பு சாதத்தை ஒரு பிடி பிடித்தே, இரண்டு ப்ளேட் கபளீகரம் செய்துவிட்டு, அரங்கினுள் திரும்பி நுழைவத்ற்குள், சுருட்டி ராகத்தில் திருப்பாவை வாசித்து முடித்துவிட்டு, கிருஸ்துமஸ்-காக  ‘jingle bells’ வாசித்தார். எனக்கென்னவோ அது உறுத்தலாக இல்லை. ஆனால், பலர்  கச்சேரி முடிந்ததும், ‘சாஸ்த்ரோக்தமா வாசிக்கற ஆள், இப்படி ஜிங்கிள் பெல் எல்லாம் வாசிக்கணுமா?’, என்று அங்கலாய்த்தனர்.

சிந்து பைரவி ஒரு ‘TNK special’ ராகம். அவரது usual standard-ல் வாசித்து என்னைக் கண் கலங்கச் செய்தார். சிந்து பைரவி முடிந்தும், கொஞ்சம் நேரம் இருந்ததால், ஆர அமர சவுக்கமான கால்ப்ரமாணத்தில் மங்களம் வாசித்தார். “அட! இவ்வளவு அழகான பாடலையா, ராஜதானி வேகத்தில் எல்லோரும் பாடுகின்றனர்!”, என்று வியந்தேன்.

கச்சேரி முடிந்ததும், மூன்று நிமிடங்கள் விடாமல் கரகோஷம் எழுப்பி standing ovation கொடுத்தனர் அகாடமி ரசிகர்கள்.

என் பல வருட ஜனவரி-1 அனுபவம் தொலைந்து போகவில்லை! சற்றே இடம் மாறியிருக்கிறது.

Read Full Post »